Со сета почит кон апелите на владата на Зоран Заев да ѝ се даде бланко поддршка во преговорите за името, сѐ до промоцијата на финалното решение – а тоа значи и воздржување од материјална расправа за предлозите, расправа што би му наштетила на процесот – би сакал да се обидам вниманието на нашиот преговарачки тим да го насочам кон една друга можна преговарачка тактика.

Имено, станува сѐ појасно дека Атина упорно инсистира новото компромисно име на нашата земја да биде за сите употреби (да, дури и за домашна употреба) и во таа насока да се измени Уставот. Дали има подваријанти на оваа максималистичка позиција на Атина, кои би ги доближиле двете страни до решение? Не знам. Всушност, можно е да се изведат, но идеите околу тоа ќе ги задржам за себе.

Засега е поважно да се забележи дека тврдата позиција на грчката дипломатија сугерира заклучок дека Атињаните не се под жесток меѓународен притисок да го решат спорот, како што се веруваше и се говореше. Спорот за името сепак е првенствено домашно политичко прашање во Грција (сега и во Македонија) и во таа смисла тврдокорноста на грчките преговарачи е разбирлива.

Оттаму, би се осмелил да кажам дека нашата дипломатија мора да размислува за план Б за окончување на оваа фаза од процесот. На тоа ме упатуваат и изјавите на Заев, кој прво беше оптимист дека спорот ќе се реши до март-април, сега зборува за јули, до Самитот на НАТО, а мислам дека наскоро ќе почне да говори и за октомври-ноември итн.

Затоа, предлагам нашата страна да ја напушти тактиката на неиницијативност и сосема спротивно на тоа, да покрене иницијатива за минимален можен напредок во спорот, напредок што ќе обезбеди брз прием на Македонија во НАТО (за што не е потребен самит), но не и почеток на преговорите со ЕУ. Конкретно, нашата дипломатија треба да предложи решение за дел од пакетот и да понуди меѓународно-правни гаранции (значи, меѓународна спогодба со Атина) дека ги продолжува разговорите до финално решение на спорот.

Се разбира, таквата иницијатива треба да биде силно поддржана од САД и од Европската Унија. Сѐ повеќе сум убеден дека без нов робустен притисок на меѓународниот фактор, Атина и Скопје сепак нема да постигнат договор.

Ако се усвои едно вакво решение, Македонија ќе стане втората земја која би била членка на НАТО, но без почнати преговори за членство во ЕУ. Првата земја е Турција. Разликата меѓу нас и Турција е што Македонија сака и мора да се обврзе да ги продолжи преговорите со Грција со интензивно темпо, за да ги оствари своите аспирации да стане членка на ЕУ.

Имам впечаток дека оваа тактика може да биде прифатена и во Атина, бидејќи за владата на Ципрас таа ќе обезбеди делумна сатисфакција и што е најважно, двете страни ќе продолжат да градат добрососедски односи, кои во скора иднина можат битно да го сменат амбиентот за прифаќање на финалното решение. Се разбира, сето ова под услов македонската иницијатива да се води искрено, паметно и прецизно.