Многумина македонски граѓани, како во земјата така и во дијаспората, без многу премислување директно ги отфрлаат сите обиди да се посочат позитивни искуства од други региони во кои меѓуетничките тензии и кавги биле заменети со постепено градење на успешна регионална соработка, втемелена врз заедничка историја и заеднички интереси. За тоа јасно зборува, на пример, лавина жолчни реакции на Фејсбук, со кои секогаш кога ќе се споменат некои позитивни историски искуства меѓу народи, што се пресликувале и на државно ниво, веднаш се отфрлаат како “невозможна мисија“ за каква било можна сличност и споредба со сотојбите во македонската стварност. Наместо тоа, со тврди ставови и протести зад барикадите се продолжува со негирања и оспорувања, со замаглување на перспективите и продлабочување на јазовите кои значајно го попречуваат доближувањето и регионалната соработка. За народите на Балканот таквото однесување е дел од секојдневието, над кое најчесто надвиснува страв пред иднината.

Секоја билатерлана претседателска или премиерска посета во балканските земји е проследена со значаен медиумски публицитет во ударните термини и на насловните страници. Во Скандинавија, пак, ваквите државни посети често остануваат на маргините на медиумските известувања. Околу тоа можеби жалат поддржувачите на скандинавската, нордиска соработка, во еден од развојно најдинамичните региони во Европа, кои посакуваат да им се посвети поголемо внимание на државничките посети од најблиските соседни земји. Но отсуството на медиумското интересирање не мора да претставува и некаков знак на оддалечување меѓу соседите, туку би можело да биде и токму спротивното. Како што вели една шведска поговорка: Здравјето молчи мирно. Колку помалку се пишува за нордиската соработка, таа можеби дотолку повеќе се одвива добро.

Еден типичен пример за спротивното, кога конфликтот лесно го потиснува воспоставениот регионален мирен дијалог, беше кавгата која избувна пред неколку месеци во врска со изборот на град за ново седиште на Европската медицинска агенција. Стокхолм и Копенхаген беа меѓу кандидатите, но седиштето го доби Амстердам. Притоа Данците, кои имаа големи очекувања, ги обвинија своите соседи Швеѓани за задкулисни игри и дека не гласале за нив, а поради што шведскиот премиер се правдаше, иако мошне неспретно и недоволно уверливо. Медиумите веднаш реагираа со коментари околу размената на жестоки вербални “стрели“ меѓу Копенхаген и Стокхолм, но целата приказна, сепак, брзо исчезна од фокусот на пошироката јавност.

Далеку подобро и попријатно за сечие уво звучат одгласите од неодамнешната посета на претседателот на Исланд на Шведска. Веќе во своето прво обраќање во кралскиот дворец во Стокхолм, претседателот Гудни Јоханесон го нагласи значењето на “длабоко вкоренетите односи на Исланд кон оние кои ни се најблиски на меѓународната сцена“. Како знак на добра волја и високо поставената определба за негување на добрососедски односи, исландскиот премиер говореше на – шведски јазик – не оставајќи впечаток дека е загрижен за иднината на официјалниот јазик во неговата земја – исландскиот – кој го зборуваат само околу 320.000 луѓе. Респектот кон јазичните разлики, кој постојано се афирмира со примери на највисоко државно ниво, во голема мера придонесува за јакнење на меѓунационалната толеранција во овој регион. А и на јакнењето на свеста за заедничкото минато, изградбата на нордиските држави на благосостојба, погледот на рамноправноста, човековите права и правната држава. Тоа веројатно звучи како нешто што се подразбира, но во денешниот свет станува збор сепак за вредности кои се изложени на притисоци и големи предизвици – а што не ја заобиколува ни ЕУ – и за кои се неопходни добри примери и патокази.

Нордиските и прибалтичките земји се сметаат за еден од најислните региони во рамки на ЕУ, а што им овозмножува влијание како во Унијата така и надвор од неа – доколку постојано ја запазуваат традицијата на изнаоѓање меѓусебни компромиси и заеднички линии. Денес се вели дека е невозможно да се замисли шведска, данска, финска, норевшка и исландска култура кои не биле под силно влијание од соседите. Одлична илустрација за тоа е официјалниот подарок што исландскиот претседател му го врачи на суверенот на десетмилионската Шведска, кралот Карл Густав, односно примероци од новообјавениот шведски превод на исландски сказни, укажувајќи со насмевка дека со задоволство ги читал приказните од својот народ во убав превод на шведски јазик.

Силната заедничка историја на нордсикиот регион можеби не е придобивка која со неподелени мислења ја респектираат и уважуваат и разните имигрантски групи кои денес живеат во Скандинавија, меѓу кои и бројната македонска доселеничка заедница, кои во овдешниот цврсто поставенен демократски систем, – чии придобивки повеќе децении и самите ги уживаат, – често гледаат “претерана“ толеранција и за нив несфатлива попустливост спрема разните етнички и религиозни малцински групи. Нешто што на “наивните“ Швеѓаните во иднина ќе им се вратело како бумеранг, како фатална опасност за нивната држава, бидејќи “не знаеле со ког си имаат работа“. Такви ламентации и морализирања секојдневно го преплавуваат Фејсбук.

Вистината веројатно лежи на сосема друга страна. На мали земји им се потребни добри пријатели и оптимизам, а не страв пред иднината. Вредностите кои ги делат блиските соседни народи, според нордискиот пример, се сила за која треба да се бараат начини како да биде подобро употребена, а не да се негира, да се отфрла и растура преку бескрајни меѓусебни препирки и – препукувања.